AA
Türkiye, Cumhuriyet idaresinde bir asrı geride bıraktı.
Bu 100 senenin içinde imkansızlıklar ve engellemelere karşın azimle çalışıp millilik ve yerlilik payını artırma azmi var.
Cumhuriyet’in ilk yılları birçok alanda olduğu benzer biçimde endüstri alanında da imkansızlıklar ve yetersizlikler barındırıyordu. Fakat buna karşın, yerli üretim anlayışıyla ulusal sanayinin gelişimi adına girişimlerde bulunulmuş oldu.
Türkiye,
endüstri ve teknoloji alanında atılan adımlar yardımıyla bugün, kendi otomobilini, uydusunu
ve müdafa araçlarını üreten, ilk yolcularını da uzaya göndermeye hazırlanan
bir ülke konumuna terfi etti.
İşte 100 senelik teknolojik gelişme ve sanayide ilerlemenin hikayesi…
1927 senesinde çıkarılan Teşvik-i Endüstri
Kanunu çıkartıldı
Yeni endüstri dallarının kurulması, rekabetçi bir sanayinin
oluşması, yabancılara yönelik kapitülasyonların kaldırılması, sanayinin teşvik
edilmesi yönünde gelişmeler yaşandı. 1927 senesinde çıkarılan Teşvik-i Endüstri
Kanunu ile ulusal yatırımlar desteklendi.
“Beş Senelik Endüstri Planı” doğrultusunda ham
maddesi yurt içinde yer edinen demir, kağıt, pamuk alanları desteklenirken,
müdafa endüstri alanında girişimlerde bulunulmuş oldu.
Ankara’da
tayyare fabrikası açıldı
Ankara’da bakım-onarım
atölyesi açıldı. Haliç’te tamamı yerli ana paradan oluşan Türkiye’nin ilk hususi
sektör müdafa endüstri fabrikası kuruldu. Türk Hava Kurumu (THK) tarafınca Ankara’da
tayyare fabrikası açıldı.
Sadece, 1923 tarihinden itibaren süregelen ulusal atılımlar,
İkinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla ve kuvvetli bir siyasal iradenin olmaması
sebebiyle son buldu. Bu süreçte, fazlaca sayıda girişim başarısızlıkla sonuçlandı.
1941’de kurulan THK Tayyare Fabrikası 9 senelik faaliyetinin sonunda iflasa sürüklendi.
Vecihi Hürkuş’un ürettiği uçağa sertifika verilmezken,
uçuşları izinsiz olduğundan cezalandırıldı. Bir pilotaj hatası sonucu oluşan
kaza gerekçe gösterilerek tayyare siparişleri iptal edilen Nuri Demirağ’ın, tayyare
bombası üretirken soba üreticisi haline gelmek zorunda bırakılan Şakir
Zümre’nin kaderi de değişik olmadı.
Müdafa sanayisi periyodu
1960 senesinde süregelen planlı kalkınma dönemiyle
sanayileşmeye verilen önemle OSB’lerin kurulması ve Anadolu’ya yayılması
hedeflendi ve ilk OSB 1962’de Bursa’da kuruldu. Türkiye’de 2002’de 192 OSB
varken bu sayı bugün 389’a çıktı.
1974’te Kıbrıs Sulh Harekatı
1974’teki Kıbrıs Sulh Harekatı sebebiyle Türkiye’ye karşı
uygulanan engelleme ile ulusal müdafa sanayisinin önemi yine kavrandı. Bu
alanda geçirilen hazırlık süreci sonrası 1985’te Cumhurbaşkanlığı Müdafa
Sanayii Başkanlığının (SSB) temellerini oluşturan Müdafa Sanayii Geliştirme ve
Destekleme İdaresi Başkanlığı (SaGeB) kuruldu.
1985-2004 periyodu Türk müdafa sanayisi açısından endüstrinin
kurum periyodu
1985-2004 periyodu Türk müdafa sanayisi açısından endüstrinin
kurum periyodu olarak kabul edildi. Bu zamanda altyapı yatırımlarının arkasından
yetişmiş insan gücü ve teknoloji açığını kapatmak amacıyla Türk müdafa
sanayisi şirketleri alt yüklenici olarak montajla başlayıp, lisans altı üretim
ve fazlaca uluslu projelere ortaklık benzer biçimde yöntemlerle kısa sürede büyük gelişme kaydetti.
Teknoloji transferi
Türkiye, bu gelişimi sağlamak için dünyanın en büyük müdafa
endüstri ithalatçılarından biri olmak durumunu avantaja çevirerek ithalat
yapacağı şirketlere “yerli katkı mecburiyeti” getirdi, gelişen Türk
müdafa sanayisi için devamlılık elde eden bir iş hacmi ve teknoloji transferi
sağlamış oldu.
Hemen sonra Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı
(TSKGV) oluşturuldu. Vakfın bünyesi içinde ilk aşamada kurulan ASELSAN,
HAVELSAN, TUSAŞ (TAİ-TEİ), İŞBİR, ASPİLSAN ve 1988 senesinde kurulacak ROKETSAN
ile Türk müdafa sanayisinin sürükleyici gücü haline geldi.
“Defense News Top 100″deki Türk şirketi sayısı 4 oldu
ABD merkezli dünyanın en prestijli müdafa endüstri sıralaması
kabul edilen “Defense News Top 100″deki Türk şirketi sayısı 4’e
terfi etti. Bu firmalar içinde ASELSAN, TUSAŞ, ROKETSAN ve Askeri Yapınak ve
Tersane İşletme AŞ (ASFAT) yer aldı.
Müdafa endüstri ihracata başladı
Müdafa sanayisinde dünyanın öncü ülkeleri içinde yer edinen
Türkiye, son zamanların cenk paradigmalarını değiştiren İHA ve SİHA’larını birçok
ülkeye ihraç eder hale geldi.
Donanma güçlendi
Donanmasını TCG Anadolu ile güçlendiren Türkiye, Hürkuş’u,
Atak’ı, Anka’yı geliştiriyor, Bayraktar TB2, Akıncı, Kızılema ve Kaan ile dost
ve bağlaşık ülkelerine itimat sağlamaya devam ediyor.
Togg
Türkiye’nin, 60 senelik rüyası, ülkenin yerli ve ulusal
otomobili Togg da milletin hizmetine sunulurken, aracın tüm dünya ülkelerine
ihraç edilmesi planlanıyor.
“Tam Bağımsız Türkiye” hedefi
Teknolojik yetkinliklerini üst seviyelere çıkarmak,
“Tam Bağımsız Türkiye” hedefi açısından dirimsel ehemmiyet taşırken, bu
noktada, başarıya ulaşmış bir kalkınmanın anahtarının eleştiri teknoloji ve ürünleri
ulusal imkanlarla tasarlamak, geliştirmek ve üretim kabiliyetlerini en yüksek
seviyeye taşımaktan geçmiş olduğu fark edildi.
Ulusal
Teknoloji Hamlesi” vizyonu
Geride bırakılan 20 yılda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip
Erdoğan liderliğinde birçok alanda büyük atılımlar gerçekleştirilirken, eleştiri
teknolojilerde “Tam Bağımsız Türkiye” anlayışıyla, “Ulusal
Teknoloji Hamlesi” vizyonu ortaya konuldu.
Türkiye’nin kalkınma yolculuğunda bir
sıçrama yaşandı
“Ulusal Teknoloji Hamlesi” ile ileri teknoloji
ürünlerinin yerli imkanlarla üretimi, Türkiye’nin kalkınma yolculuğunda bir
sıçrama oluşturmak, endüstri ve teknoloji alanlarının bütüncül bir yaklaşımla ele
alınması ve topyekün bir seferberlik ruhuyla ulusal özgüvenin harekete
geçirilmesi hedeflendi.
Ülkenin küresel rekabet enerjisini artıracak, ekonomik ve
teknolojik bağımsızlığı temin edecek ve eleştiri teknolojilerde atılım meydana getirecek
politikaların bir tüm olarak uygulanmasına karar verildi.
2023 Endüstri ve Teknoloji Stratejisi
Müdafa sanayisinde kaydedilen başarının, sanayinin öteki
sektörlerine de rol model olacak özellikte yayılması, dijitalleşen dünyada,
pazar olan değil yüksek teknoloji ve katma kıymet üreten öncü Türkiye için
“2023 Endüstri ve Teknoloji Stratejisi” hazırlandı.
TEKNOFEST
TEKNOFEST, Ulusal Teknoloji Hamlesi, Endüstri ve Teknoloji
Stratejisi ve Deneyap atölyeleriyle daha çok görünür hale gelen Türk
sanayisinin üretim ve gelişim süreci yeni bir eşiğe geldi.
Uzay yolculuğu başladı
TEKNOFEST’ler organizasyonlarıyla müdafa sanayisindeki
atılımlar vatandaşlara ve dünya kamuoyuna yakından tanıtılmaya başlandı.
“Bir çocuk gelsin bir uçağa dokunsun” sloganıyla çıkılan yolda,
müdafa ve uzay sanayisinin ihtiyacını karşılayacak nitelikli insan gücünün
oluşturulması sağlandı.
Araştıran, geliştiren ve üreten gençlik için 81 şehirdeki
125 Deneyap teknoloji atölyesinde 11 yaşından itibaren hususi yetenekli gençler
tespit edilerek bilimle teknolojiyle buluşturuluyor.
İnsansı suni zeka, gelişmiş sesli sistemler, uç suni zeka,
dijital gerçeklik, 5G, otonom araçlar, akıllı ev ve şehirler yeni teknolojik
dönüşümün birer parçası olarak öne çıktı.
İMECE ile uzaydan görüntü alınıyor
Uzay alanında da mühim ülkelerden biri olmak adına çaba
gösteren Türkiye, “uzaydaki gözü” ilk yerli ve ulusal yüksek
çözünürlüğünde olan yer gözlem uydusu İMECE ile uzaydan görüntü alma ihtiyacını
gidermeye başladı.
Son zamanların gereklerine uygun hareket etmeye çalışan ülke,
paradigma değişimlerini yakalarken, Türkiye’nin küresel bir üretim üssü haline
dönüştürme hedefiyle ilerleyişi sürüyor.
Ulusal Uzay Programı kapsamında ilk Türk uzay yolcusunu 2024
senesinde uzaya göndermeye hazırlanan Türkiye, Ay Misyonu çerçevesinde Ay’a kendi
geliştirdiği ve ürettiği uzay aracıyla erişmeyi hedefliyor.
İhracatta da rekorlar geldi
Yatırımıyla üretimiyle, istihdamıyla, ihracatıyla
Türkiye’nin kalkınmasının lokomotifi olan Türk sanayisinin geçen yıl
meydana gelen 254 milyar dolarlık üstün dereceli ihracatının yüzde 95’i imalat
sanayisi alanında yaşandı.
Bununla beraber, müdafa ve havacılık ihracatı 2002’de
yalnız 248 milyon dolarken 2022’de 4,5 milyar dolar düzeyine erişti. 2023’te
ise Türkiye’nin müdafa ve havacılık ihracatının 6 milyar doları aşması
umut ediliyor.
AR-GE ve inovasyon ekosistemi
İnşa edilen AR-GE ve inovasyon ekosistemiyle Türkiye bugün
beyaz eşya, ticari vasıta, güneş paneli ve çimento üretiminde Avrupa’da 1’inci
sırada bulunuyor.
Gelecek teknoloji üretim planları
Türkiye, 100 senenin sonunda, karada Arktik dahil ayak
basılmadık yer bırakmazken, uzayda da etkinlik gösteren ülkeler arasına girdi.
Otomotiv başta olmak suretiyle, coğrafi konumu itibarıyla
çeşitli stratejik sektörlerin de üretiminin yapıldığı bir ülke haline gelen
Türkiye, bu alanda çeşitliğini çoğaltmak suretiyle ülkelerle işbirliğini
geliştirmeye devam ediyor.
Endüstri ve Teknoloji Bakanlığı çalışıyor
Türkiye’yi yatırım, üretim, istihdam ve ihracat odaklı
politikalarla geliştirip kalkındırma sürecinde Endüstri ve Teknoloji Bakanlığı da
eleştiri teknolojilerde bağımsızlık, ileri teknoloji ihracatını hedeflenen
düzeylere çıkarabilmek, katma kıymetli üretimi daha yaygın hale getirebilmek ve
ne olursa olsun nitelikli istihdam politikalarını hayata geçirmek suretiyle çalışmalarını
sürdürüyor.
Uçan akıllı mobilite
sistemleri hedefi
Gelecek dönemde 5G teknolojilerinden uçan akıllı mobilite
sistemlerine, yüksek süratli trenden bataryaya, güneş enerjisinden rüzgar
türbinlerine, biyoteknolojik ilaçlardan akıllı tıbbi cihazlara, endüstriyel
robotlardan teknolojik gıdaya, finansal teknolojilerden yeni nesil uydu
teknolojilerine kadar, birçok alanda büyük atılımlar gerçekleştirilmesi
planlanıyor.
Haber Deposu: Anadolu Ajansı (AA)
