2023 yılı yatırımların hız kesmeden devam etmiş olduğu bir yıl olacak.
Bilhassa Cumhuriyet’in 100’yılı sebebi ile yapılacak çalışmaların doruğa çıkması hedefleniyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasını taşıyan 2023
Yılı Yatırım Programı’nda yer edinen 3 bin 546’sı ana proje olmak suretiyle 10 bin
915 projeye toplam 454,2 milyar lira ödenek tahsis edildi.
2023 Yılı Yatırım Programı’nın Kabulü ve Uygulanmasına Dair
Cumhurbaşkanı Sonucu, Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında gösterildi.
Yatırım projeleri
Programda, merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kuruluşlar,
KİT’ler, özelleştirme kapsamındakiler, döner sermayeli kuruluşlar ve toplumsal
güvenlik kurumlarının yatırım projeleri yer aldı.
Yöresel idarelerin ise yalnızca dış krediyle finanse edilen
projelerine programda yer verildi.
Yatırım Programı’nda 11’inci Kalkınma Planı’ndaki öncelikli
sektörlere yönelik kamu yatırımları öne çıktı.
Programda yer edinen projelere 454,2 milyar lira ödenek
ayrıldı.
2023 Yılı Yatırım Programı’nda kamu kurumları tarafınca
yürütülecek projelerin toplam tutarı ortalama 4,1 trilyon lira oldu. 2022’de 5
bin 86 projenin öngördüğü yatırımlar tamamlanırken 2023 Yılı Yatırım
Programı’na 3 bin 607 yeni proje dahil edildi. Bu projelerin 978’i oldukça senelik,
2 bin 629’u ise tek senelik proje olarak yer aldı.
Kurumların aldıkları hisse oranları
Program kapsamındaki yatırımların yüzde 62,2’sinin Merkezi
Yönetim Bütçesi kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 36’sının KİT’ler ve özelleştirme
kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 1,8’inin döner sermayeli kuruluşlar ve toplumsal
güvenlik kuruluşları tarafınca gerçekleştirilmesi planlandı.
Yatırımdan en yüksek hisse ulaştırma ve iletişim ile
madenciliğe
2023 Yılı Yatırım Programı kapsamındaki yatırım ödeneğinden
en yüksek oranı yüzde 26,8 ile ulaştırma ve iletişim sektörü yatırımlarının
almış olduğu görüldü. Madencilik yatırımlarının oranı yüzde 17,4, eğitim
yatırımlarının oranı 13,5, enerji yatırımlarının oranı yüzde 9,8, ziraat
yatırımlarının oranı yüzde 9,6 ve sıhhat yatırımlarının oranı yüzde 8,6 oldu.
İmalat, gezim, konut, içme suyu ve kanalizasyon, teknolojik
araştırma, çevre şeklinde öteki sektörlerin toplam oranı ise yüzde 14,3 olarak
hesaplandı.
Merkezi Yönetim Bütçesi kapsamındaki kuruluşlardan en fazla
yatırım ödeneği tahsis edilenler, 45,2 milyar lira ile Ulaştırma ve Altyapı
Bakanlığı, 39,4 milyar lira ile Ulusal Eğitim Bakanlığı, 37,7 milyar lira ile
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, 37 milyar lira ile Karayolları Genel
Müdürlüğü, 32,7 milyar lira ile Sıhhat Bakanlığı oldu.
KİT’lerde en fazla ödenek TPAO Genel Müdürlüğü’ne
KİT’lerde en fazla ödenek tahsis edilen kuruluşlar ise 76,6
milyar lira ile TPAO Genel Müdürlüğü, 28,3 milyar lira ile TCDD Genel
Müdürlüğü, 17,1 milyar lira ile TEİAŞ Genel Müdürlüğü ve 14,3 milyar lira ile
BOTAŞ Genel Müdürlüğü olarak sıralandı.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının yatırımları içinde
Gayrettepe-İstanbul Yeni Havalimanı, AKM-Gar-Kızılay, Başakşehir-Kayaşehir ve
Halkalı-İstanbul Yeni Havalimanı metro hatları şeklinde projelerle şehir içi ulaşım
ön plana çıktı. Ulaştırma yatırımları çerçevesinde ek olarak Kayseri Havalimanı
Terminal Binası ve Apron Yapımı ile Malatya Havalimanı Yeni Terminal Binası ve
Mütemmim Tesisleri Yapımı projeleri için lüzumlu ödenek tahsis edildi.
Enerjiye mühim hisse ayrıldı
Enerji ve madencilik sektörlerinde de 2023 senesinde dikkat
çekici ödenek artışı sağlanırken projeler bazında mühim gelişmeler
kaydedilmesi planlanıyor.
Karadeniz doğalgazına ödenek tahsisi
Bu kapsamda, Karadeniz’de keşfedilen 710 milyar metreküplük
doğalgazın ilk olarak 2023’te halkın hizmetine sunulması amacıyla yürütülen
Sakarya Doğalgaz Sahası Geliştirme Projesi’nde çalışmalara devam ediliyor.
Projeye, 55,4 milyar lira ödenek tahsis edildi. Türkiye’nin doğalgaz arz
güvenliği açısından tehlikeli sonuç öneme haiz Şimal Marmara ve Tuz Gölü Doğalgaz
Depolama projelerindeki çalışmalara da ortalama 5,2 milyar lira ödenek ayrıldı.
Tarımsal sulama ve orman yangınlarıyla mücadeleye ödenek
Ziraat sektörüne 2023’te yüzde 134 artışla toplam 43,6 milyar
lira ödenek tahsis edilirken bu kapsamda, DSİ’nin Türkiye genelinde devam eden
yatırımları için 2023’te yüzde 105 artışla toplam 37,7 milyar lira ödenek
öngörüldü.
Tarımsal sulama yatırımlarına tahsis edilen 22,1 milyar
liralık ödenekle ortalama 191 bin hektar alanın sulamaya açılması planlanıyor.
Taşkın koruma projelerine kaynak
Ek olarak taşkın koruma projelerine de 6,5 milyar lira ödenek
ayrılırken iklim değişikliği ve nüfus artışına bağlı belediye teşkilatı olan
yerleşim yerlerinin artan içme suyu ihtiyacının karşılanması için ise 4,3
milyar lira ödenek sağlandı.
Orman Genel Müdürlüğüne 2023’te orman yangınlarıyla savaşım
kapsamında 1,2 milyar lira ödenek verildi. Bu çerçevede 20 ufak yangın tanker
uçağı, 5 yangın söndürme uçağı ve 10 su atar genel maksat helikopter alımı
emek harcamaları yürütülecek.
İklim değişikliğinin ormanlar üstündeki tesirinin en aza
indirilmesi, potansiyel yangın bölgelerinde yada yanan alanlarda karbon yutak
alanlarının oluşturulması, yangına dirençli ormanların tesisine yönelik
çalışmaların yürütülmesi amacıyla ortalama 6,4 milyar liralık İklime Dirençli
Ormancılık Projesi uygulamaya konulacak.
Okul öncesi eğitime erişimin artırılması da hedefler
içinde
Eğitim sektöründeki projelerin tamamlanarak uygulamaya
alınabilmesi için Ulusal Eğitim Bakanlığına 39,4 milyar lira ödenek ayrıldı.
Güvenli eğitim ortamlarının oluşması, beşeri sermayenin
ekonominin gereksinimleriyle uyumlu bir halde geliştirilmesi ve dezavantajlı
okulların desteklenerek eğitimin her kademesinde niteliğin artırılması için
başlatılan “Ortaöğretimde 10 bin Okul Projesi”ne 4 milyar lira, Köy
Yaşam Merkezleri Projesi’ne ise 1 milyar lira ödenek sağlandı.
Sıhhat yatırımlarına ayrılan ödenek 32,7 milyar lira
Sıhhat alanında fiziki altyapı, hizmete erişim ve hizmet
kalitesinde sağlanan ilerlemenin daha da geliştirilmesi ve bölgesel farklılıkların
azaltılması amacıyla Sıhhat Bakanlığı yatırım bütçesine, 2023 senesinde 32,7
milyar lira ödenek planlandı.
Hakkaniyet hizmetleri sektöründe etkinliğin artırılması amacıyla
2023 yılı yatırım ödeneği yüzde 178 artışla 11,7 milyar lira olarak belirlendi.
OSB’lere hisse ayrıldı
Yatırımcı ve girişimcilere daha çok yatırım yeri
oluşturmak, üretim ve istihdamı çoğaltmak amacıyla Endüstri ve Teknoloji Bakanlığı
tarafınca yürütülen organize endüstri bölgesi projeleri için yüzde 314 artışla
3,2 milyar lira, ufak endüstri sitesi projeleri için ise yüzde 182 artışla 1,5
milyar lira ödenek sağlandı.
AR-GE’ye katkı
Ülkenin AR-GE ve yenilik kapasitesinin artırılmasına yönelik
2023’te TÜBİTAK AR-GE destek programlarına ve enstitülerine yüzde 121 artışla
7,2 milyar lira ödenek tahsisi yapılmış oldu.
