AA
Bugün, “25 Nisan Dünya Sıtma Günü”…
Sıtma, insanlara parazit taşıyan anofel cinsel dişi
sivrisineklerin sokmasıyla bulaşıyor.
Emareleri çoğu zaman 1 ay içinde görülen hastalık ek olarak
kan yöntemiyle, enjektör yada iğnelerin ortak kullanımıyla yada doğumda anneden
bebeğe geçebiliyor.
Dünya Sıtma Raporu: 620 bine yakın ölüm
Dünyanın birçok ülkesinde “malarya” olarak da
malum sıtmanın ilk semptomları pek oldukça sistemik viral hastalık bulgularına
benzerken, baş ağrısı, halsizlik, karın ağrısı, bitkinlik, kas ve eklem ağrısı
ile başlıyor.
Dünya Sıtma Günü’nün bu yılki teması “Sıtmayı sıfırlama
zamanı: yatırım, yenilik, uygulama” olarak belirlendi.
Dünya Sıhhat Örgütü’nün geçen yıl aralıkta yayınladığı
“2022 Dünya Sıtma Raporu”na nazaran, 2021’de dünyada 247 milyon sıtma
vakası tespit edildi ve sıtmadan 619 bin şahıs yaşamını yitirdi.
Ölümlerin yüzde 96’sı Afrika’dan
Dünya nüfusunun neredeyse yarısının sıtma riskinde olduğu
2021’de vakaların yüzde 95’i (234 milyon), ölümlerin yüzde 96’sı (593 bin)
Afrika’da kaydedildi.
Sıtmadan en fazla etkilenen grup olan 5 yaş altındaki
çocuklar, söz mevzusu dönemde Afrika’daki tüm sıtma ölümlerinin ortalama yüzde
80’ini oluşturuyor.
Dünya genelindeki sıtma vakalarının ortalama yüzde 2’si
Güneydoğu Asya, yüzde 0,2’si ABD, yüzde 2,5’i Doğu Akdeniz ve yüzde 0,6’sı
Batı Pasifik devletlerinde tespit edildi.
Nijerya (yüzde 27), Demokratik Kongo Cumhuriyeti (yüzde 12),
Uganda (yüzde 5) ve Mozambik (yüzde 4) 2021’de toplam sıtma vakalarının
neredeyse yarısının kayda geçmiş olduğu ülkeler, Nijerya (yüzde 31), Demokratik Kongo
Cumhuriyeti (yüzde 13), Nijer (yüzde 4), ve Tanzanya (yüzde 4) ise sıtma
kaynaklı ölümlerin yarısından fazlasının kaydedildiği 4 ülke olarak
sıralanıyor.
Sıtma vakası bildiren ülke
sayısı azalıyor
Buna rağmen, dünya genelinde sıtma vakası bildiren ülke
sayısı azalıyor.
Hastalığın görüldüğü ülke sayısı 2020’de 108 olarak
kaydedilirken, 2021’de 84’e düştü.
Ayrıca, 10’dan azca olay görülen ülke sayısı 2020’de 4 iken,
2021’de 25’e terfi etti.
DSÖ, sıtma vakalarını sıfıra indiren El Salvador ve Çin’e
2021’de “eleme sertifikası” verdi.
Hafifçe bir sıtma vakasının ciddi hastalığa dönüşmesini ve
ölüme niçin olmasını önlemenin en etkili yolu, süratli tanı ve sıtma
(antimalaryal) ilaçlarının tedavide kullanılması.
Tedavi mühim
Sıtma hastalarının sıhhat kurumlarında tavsiye edilen
tedaviyi alması da oldukça mühim.
DSÖ, Ekim 2021’de onayladığı sıtma aşısı
“RTS,S/AS01”nin yaptırılmasını tavsiye ediyor.
İlaçlı cibinlikler, bilhassa son yıllarda Afrika’da sıtmayı
önlemede en ucuz ve etkili kişisel korunma yöntemlerden biri olarak tercih
ediliyor.
Türkiye’de 2010’dan bu yana yerli olay yok
Sahraaltı Afrika’da sıtma riski altındaki insanların yüzde
47’sinin altında uyuduğu ilaçlı cibinliklerin averaj ömrü ise 3 yıl.
Ek olarak ilaçlı cibinlik erişimine haiz nüfusun oranı 2018’de
yüzde 57 iken, 2021’de yüzde 54’e düştü.
Bu düşüşün sebebi olarak koronavirüs salgınının, dağıtım
olanaklarında yol açmış olduğu aksaklıklar gösteriliyor.
Türkiye’de, Sıhhat Bakanlığı’nın çalışmalarıyla yerli sıtma
bulaşı sona erdirildi ve 2010’dan bu yana yalnız yurt dışı kaynaklı vakalar
tespit ediliyor.
