Toz akarları, evlerde milyonlarca sayıda bulunan mikroskobik canlılardır. Bir çok şahıs için rahatsız edici olmasalar da, oldukça zayıflatıcı alerjik reaksiyonlara niçin olabilirler.
Akarlar, örümcekler ve akrepler benzer biçimde araknid ailesine aittir, Acarina ekibi 5 aileye, 18 cinse ve ortalama 50 bin türe ayrılmıştır. Dört çift bacakları ve tüyleri vardır ve 0,2 ila 0,4 mm uzunluğundadırlar.
En yaygın olanları Dermatophagoides pteronyssinus ve Dermatophagoides farinae olan toz akarları, bilhassa yatak, halı ve koltuk benzer biçimde sıcak ve nemli ortamlarda tozda bulunan eklembacaklı sınıfının mikroskobik hayvanlarıdır.
Alerjenler, toz akarlarının dışkılarında ve kabuklarında bulunur, bu yüzden bir tek toz akarlarını öldürmek değil, bununla birlikte alerjeni ortadan kaldırmak da önemlidir.
Milyonlarca akar tüm yıl süresince evlerde bulunur. Bir çok şahıs için bunun bir önemi yoktur, sadece toz akarlarına duyarlı kişilerde alerjik rinit yada astım görülebilir. Bu ufak hayvanlar solunum, cilt yada göz problemlerine niçin olabilir.
Bir yatakta 2 milyona kadar toz akarı bulunabiliyor
Çıplak gözle görülmeyen akarlar bir tek 6 hafta yaşar. Sadece yüksek hızda çoğalırlar. Bilhassa ortam sıcak ve nemliyse, ev temizliğini oldukça yapmıyorsanız yada yatak odanızda giysileriniz bir kumaş parçasının üstüne yığılmışsa akarlar oldukça süratli üreyebilirler.
Ölü bile olsalar bu ufak hayvanlar kalıntılarında alerjiye yol açan maddeler barındırırlar. Toz akarları yumuşak ve sıcak çarşafları severler. Her gün ve her gece kaybedilen deri ve saç parçacıklarıyla beslendikleri için yatak onlar için mükemmel bir yaşam alanıdır. Bir yatak 2 milyona kadar toz akarı içerebilir. Yatak takımlarına ek olarak, bilhassa perdeleri, kanepeleri, sandalyeleri, döşemeli mobilyaları, doldurulmuş oyuncakları, kilim ve halıları severler. Toz yuvası oluşturan her şey onlar için iyi bir yaşam alanıdır.
Toz akarı alerjisinin emareleri
Toz akarı alerjisine aslen toz akarlarının kendilerinden değil, çoğunlukla ölü akarların kalıntıları ve dışkıları niçin olur. Ev tozunun solunmasından meydana gelen semptomlar tüm yıl süresince mevcut olabilir, sadece akarlara maruz kalmanın en yoğun olduğu sonbaharda, kış aylarında (ev daha azca havalandırılır ve daha çok ısıtılır) ve üreme dönemlerinde daha sık görülür.
Toz akarları, esas olarak solunum yolu hastalıklarına, bununla birlikte cilt ve göz hastalıklarına neden olur. Başlangıçta emareler şunlardır:
– Burun tıkanıklığı yada burun akıntısı,
– Hapşırma,
– Kuru öksürük,
– Bronşit,
– Göz sulanması,
– Rinit,
– Tükenmişlik,
– Baş ağrısı.
Başlıca tehlikesi, bilhassa geceleri boğulma, hırıltılı solunum ve aşırı öksürük emareleriyle gerçek bir astıma dönüşmesidir. Ek olarak konjonktivit yada egzama benzer biçimde ciltte kızarıklıklar da oluşabilir. Toz akarlarına alerjisi olan bir çocuğun astım geliştirme riski 5 kat daha fazladır.
Toz akarlarına alerjisi olan kişilerde rinit, ısı değişimleri esnasında yada sabah uyanınca ortaya çıkabilir, koku alma duyusunda azalmaya niçin olur, tekrarlayan soğuk algınlığının ortaya çıkmasına niçin olur.
Toz akarı alerjisi iyi mi önlenir?
Bir yatakta 2 milyona kadar toz akarı bulunabilir. Bir dişi akar her 3 haftada bir 25 ila 50 içinde yumurta bırakır.
Akarların alerjik komplikasyon riskini sınırlamak için bu hayvanların ev yada apartman içinde üreyebilecekleri tüm mekanları mümkün olduğunca ortadan kaldırmak gerekir.
Tozu ve dolayısıyla akarları önlemek için haftada 2 ila 3 kez zemini ve ek olarak kanepe yada şilte benzer biçimde bölgeleri süpürmek gerekir. Bazı markalar, mikro organizmalara ve alerjenlere karşı savaşan HEPA filtreli ürünler satmaktadır.
Ek olarak mobilyadaki tozu, yalnızca toz akarlarını hareket ettiren sadece yok etmeyen tüy süpürgelerle değil, nemli bir bezle temizlemelisiniz.
Çarşaflar, örtüler, battaniyeler her hafta 60°C’de, toz akarlarının yaşayamayacağı bir sıcaklıkta temizlenmelidir. Yatak tüm gün açık olmalıdır. Akar önleyici bir kılıfınız yoksa, alerjenleri temizlemek için yatağı ayda bir kez süpürmeniz önerilir. Bir başka ipucu ise yatağa karbonat serpmektir. 3 saat beklemeye alın ve sonrasında süpürgeyle çekin. Bunu her 2 ayda bir yapabilirsiniz.
Perdeler, çarşaflar, yorganlar ve minderler aylık bakım gerektirir. Doldurulmuş oyuncaklar ve ek olarak köpek yada kedi sepetleri de tertipli olarak temizlenmelidir.
Halı, kilim ve kumaş koltuklar özenle temizlenmelidir. Ek olarak oldukça sayıda kitap, oyuncak, kuru çiçek ve dolap kullanmayın ve yastıklı oturma yerine haiz sandalyelerden uzak durun.
Halı, kilim ve kanepelerdeki toz akarlarının yoğunluğunu azalttıkları için sprey yada toz şeklinde böcek kovucular kullanabilirsiniz. Odaları tertipli olarak havalandırın. Ggünde minimum 20 dakika, tercihen sabahları havalandırmak gereklidir. Alerjisi olan kişiler, kendilerini direkt toz akarlarına maruz bırakacak süpürme yada yoğun temizlik çalışmalarından kaçınmalıdır.
Toz akarları en oldukça yatakları severler. Yatağın sıcaklığı ve uyuyan kişinin teri üremeleri için ideal koşullardır. Akarlar ek olarak insan kepeği, saç, tırnak kalıntılarıyla da beslenirler.
Toz alerjisi soğuk algınlığından iyi mi ayırt edilebilir?
Soğuk algınlığı, alerjik rinite oldukça benzer emarelere niçin olur. Alerjik riniti soğuk algınlığından ayırt etmeyi mümkün kılan şey, belirtilerin anormal derecede uzaması (mesela birkaç hafta devam eden bir soğuk algınlığı) yada belirli durumlarda belirtilerin şiddetlenmesidir (kırsalda gezi yada yetersiz havalandırılan yüksek konsantrasyonda toz ve toz akarları bulunan yerlerde).
Doğru teşhis tedavi için oldukça önemlidir. Ev tozu akarlarının viral enfeksiyon riski yüksektir. Ev tozu akarları solunum sistemini etkisinde bırakır ve enfeksiyona yatkın hale getirir. Bu da belirtilerin ağırlaşmasına niçin olur.
Toz akarları iyi mi yok edilir?
Elektrikli süpürgeler ve çamaşır makineleri, toz akarlarının ana düşmanlarıdır, sadece onlardan tamamen kurtulmak imkansızdır. Tüm evler, en temiz olanlar bile, toz akarları barındırır.
Bu istenmeyen toz akarlarıyla savaşım etmek için bu ipuçlarını deneyebilirsiniz:
– Döşemeli mobilyalardan ve kuş tüyü yorgan ve yastıklardan kaçının.
– Perdeleri panjurlarla değiştirin.
– Halı ve kilimleri yıkanabilir, düz zeminlerle değiştirin.
– Halıları şampuanlayın.
– Perdeleri, minderleri ve kilimleri makinede sudan geçirin.
– Bileşik malzemeden yapılmış, akar önleyici çarşaflar kullanın.
– Ranzalardan kaçının, altında uyuyan şahıs daha çok toz akarları solur.
– Çarşafları ve giysileri mümkünse yatak odasının haricinde saklayın ve açık alanda, yerde saklamayın. Gardırop kullanın.
– Giysilerin üstüne toz bulaşmasını önlemek için mobilyaları mümkün olduğunca kapatın.
– Senelerdir bir köşede duran ve artık kullanılmayan eşya yığınlarını atın.
– Sabahları yatakları havalandırın.
– Tertipli olarak her hafta ve uygun ekipmanla (HEPA filtre) yataklarınızı paklayın.
– 60°C’nin üstündeki sıcaklıklarda tertipli olarak en fazla 2 haftada bir yatak takımlarınızı sudan geçirin.
– Çarşafları haftada bir değiştirin.
– Organik kuş tüyü yorganlardan kaçının.
– Halı yerine parke ve muşamba tercih edin.
– Perdeleri ve minderleri 60°C’de sudan geçirin.
– 60°C’de makinede yıkanabilir yumuşak oyuncaklar tercih edin.
– Bilhassa soğuk ve kuru havalarda sabahları yatakları ve odaları günde minimum otuz dakika havalandırın.
